Over Deoorlogskranten.nl
Oorlogskranten in originele staat, zoals ze destijds bij de abonnee op de deurmat vielen, zijn niet of nauwelijks bewaard gebleven. De meeste kranten die in de Eerste Wereldoorlog en in de Tweede Wereldoorlog zijn gepubliceerd, zijn alleen nog in musea te bezichtigen. Via de website Deoorlogskranten.nl is het mogelijk om een echt, origineel exemplaar te bemachtigen!
Originele oude kranten
De website Deoorlogskranten.nl is onderdeel van Junior Antiquariaat. Junior Antiquariaat is al sinds 1983 gespecialiseerd in historische kranten van 1720 tot heden. In het archief liggen de echte, originele exemplaren. Geen kopieën of reproducties van oude kranten. De oude kranten zijn door het overnemen van collecties en complete archieven van onder andere de Tweede Kamer, universiteiten, uitgeverijen, bibliotheken en verzamelaars in het archief van Junior Antiquariaat terechtgekomen.
In het historisch archief van Junior Antiquariaat liggen inmiddels meer dan twee miljoen oude kranten!
Historie oorlogskranten
De oorlogskranten uit de Tweede Wereldoorlog zijn te verdelen in legale en illegale kranten. De legale kranten plaatsten berichten die door de bezetter werden aangereikt. Daar deden de illegale kranten niet aan mee. Zij wilden de lezers op de hoogte houden van wat er daadwerkelijk speelde tijdens de oorlog.
Oorlogskranten in verzet tegen de Duitse bezetter
De oorlogskranten die in de Tweede Wereldoorlog in het geheim werden gepubliceerd en verspreid, vielen onder de illegale pers. Zij waren ‘de stem van het verzet’. Deze bladen keerden zich tegen de Duitse bezetter. Ze hielden de lezers op de hoogte van nieuws dat van de nazi’s niet in ‘legale kranten’ mocht verschijnen, zoals verzetsdaden, en waarschuwden tegen de maatregelen. Daarnaast dienden de illegale oorlogskranten als communicatiemiddel binnen het verzet.
Wehrmacht-bericht
In mei 1940 werden alle kranten door de Duiste bezetter verplicht een verklaring te publiceren. Het ‘Wehrmacht-bericht’. Met het plaatsen van deze verklaring zouden ze hun loyaliteit aan de bezetter beloven. Het communistische ‘Volksdagblad’ dat in eerste instantie samen met nog een aantal andere kranten door de Nederlandse regering werd verboden, mocht op 24 juni 1940 van de Duitsers weer verschijnen. Nadat het ‘Volksdagblad’ in plaats van het ‘Wehrmacht-bericht’ een waarschuwing plaatste dat de krant vanaf heden onder ‘gewijzigde omstandigheden’ zou verschijnen, werd het blad onmiddellijk verzocht hun activiteiten te staken.
Illegaal vs. Legaal
De oorlogskranten die zich ook verzetten tegen de nazi’s (de illegale pers), werden nauwlettend in de gaten gehouden. Dagelijks kregen zij meldingen dat hun berichtgeving moest worden aangepast of worden verwijderd. De meeste bekende oorlogskranten die zich in het illegale circuit begaven, waren Trouw, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Het Parool, Vrij Nederland, De Gelderlander en De waarheid. Daarnaast verschenen nog vele andere oorlogskranten. De legale pers, met onder andere De Telegraaf, De Volkskrant en het Algemeen Handelsblad, waren in veel grotere getallen aanwezig.
Kleine oplage oorlogskranten
Met name in het laatste jaar van de oorlog (1944-1945) verschenen er veel krantjes die met de hand werden getypt. De makers luisterden naar de nieuwsberichten van Radio Oranje en BBC om hun lezers op de hoogte te houden van de stand van zaken. Dat deden ze met gevaar voor eigen leven. Wie door de Duitsers werd opgepakt, kreeg de doodstraf.
Zelfs het in bezit hebben van een illegale krant was al gevaarlijk. Veel exemplaren werden dan ook niet gedrukt. Ondergrondse kranten hadden vaak een oplagen van rond de 700 tot 1.000 exemplaren. Communistische bladen hadden daarentegen wel een grote oplage. Aan het eind van 1940 werd van een uitgave ruim 1.000 exemplaren gedrukt. In het voorjaar van 1941 was dat al meer dan tienduizend. Deze illegale oorlogskranten werden met name gelezen door familie en kennissen, die de kranten aan elkaar doorgaven.
Illegale oorlogskranten in de Hongerswinter
Een illegale kranten werd niet zomaar even gedrukt. Door een schaarste aan papier was het heel moeilijk om papier te bemachtigen. De makers moesten het stelen of via bekenden zien te krijgen. In de Hongerswinter van 1944-1945 werd ook nog eens het stroom afgesloten. Wie afhankelijk was van elektrische apparaten en machines, zoals drukkerijen, konden weinig tot niet meer draaien.
Hulpstudio 28
Aan Spuistraat 28 in Amsterdam lukte het om stroom af te tappen van een ander gebouw, dat in handen was van de bezetter. Op nummer 28 was de studio van Marten Toonder gevestigd, Hulpstudio 2. De tekenaar werkte daar aan een legale tekenfilm. Daarnaast was de studio het onderkomen van de Algemene Vrije Illegale Drukkerij (DAVID). Ook de illegale pers en drukkerij De Bezige Bij kwamen hier wanneer zij zelf niet konden drukken.
Legale oorlogskranten
Legale oorlogskranten, waarvan reeds enkele grote namen zijn vermeld, waren onder andere de dagbladen die met toestemming van de bezetter mochten blijven publiceren. Deze kranten stonden vol met informatie die de Duitsers aanreikten. Veel propaganda en geen nieuws over het verzet. De lezer mocht zo weinig mogelijk te weten komen over eventuele nederlagen.
Ondanks dat de legale krant niet meer de krant van voor de oorlog was, bleven veel abonnees trouw ‘hun’ krant lezen. Op deze manier bleef men nog enigszins op de hoogte van aankondigingen en andere praktische zaken, zoals de beperkte geldigheid van distributiebonnen.
Verschijningsverbod legale oorlogskrant
De Telegraaf was de grootste legale oorlogskrant. Zij publiceerden niet alleen artikelen van de Duitsers in hun krant, er werden ook pro-Duitse bladen gedrukt. Dit kwam omdat de directeur van De Telegraaf, Holdert, via zijn zoon connecties had met de NSB. Dat bracht de krant ook in een benarde positie. Daar waar menig andere legale oorlogskranten geen anti-joods nieuws en reportages over het SS-front publiceerden, had hoofdredacteur Fraenkel onder zware druk uiteindelijk wel ingestemd. Na de oorlog werd de krant hiervoor zwaar gestraft.
De Commissie voor de Perszuivering besloot in 1945 De Telegraaf een verschijningsverbod van 30 jaar te geven. Volgens de commissie was er geheuld met de vijand, propaganda gevoerd en financiële steun verleend. Echter, het verbod werd in 1949 al opgeheven.
OORLOGSKRANT BESTELLEN?
Via deze website is het mogelijk om een of meerdere originele oorlogskranten te bestellen. U ontvangt geen kopie of reproductie. In ons archief liggen alleen de echte exemplaren. Indien gewenst kunt u bij uw bestelling een certificaat van echtheid mee laten sturen. Wij verkopen alleen kranten, die destijds bij de abonnee op de deurmat vielen.
